بررسی ترکیبات شیمیایی روغن فرار آویشن دنایی (thymus daenensis celak) جمع آوری شده از چهار منطقه مختلف استان اصفهان

مقدمه: گونه های آویشن از گیاهان دارویی بسیار مهمی هستند که به طور فراوان استفاده می شوند. برخی خواص روغن فرار انواع آویشن، مربوط به دو ترکیب تیمول و کارواکرول است. روغن فرار گل و برگ های آویشن، دارای اثر ضداسپاسم، ضدنفخ، ضدروماتیسم، ضدسیاتیک و ضدعفونی کننده قوی است. در داروسازی از روغن فرار آویشن برای تهیه محلول های دهان شویه و شربت های ضدسرفه استفاده می شود. هدف: هدف از این تحقیق آن است که ترکیبات متشکله روغن فرار آویشن دنایی با نام علمیthymus daenensis celak از چهار منطقه استان اصفهان بررسی گردد تا منطقه ای که دارای مرغوب ترین اسانس است، مشخص شود. روش بررسی: سرشاخه های گل دار این گیاه در مرداد ماه 1383 از شهرهای اصفهان، گلپایگان، سمیرم و داران واقع در استان اصفهان جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای محیط، روغن های فرار آن ها جداگانه و به روش تقطیر با آب در مدت زمان 2 ساعت به دست آمدند. ترکیبات شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگراف (gc) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. نتایج: بازده اسانس گیری براساس وزن سرشاخه خشک، برابر 4/3 درصد (اصفهان)، 9/3 درصد (گلپایگان)، 05/3 درصد (سمیرم) و 2/3 درصد (داران) محاسبه گردید. در میان 27 ترکیب شناسایی شده، پنج ترکیب اصلی تیمول (3/78- 3/51 درصد)، پاراسیمن (6/7 - 7/2 درصد)، گاماترپینن (1/10 - 7/2 درصد)، کارواکرول (2/9 - 0/2 درصد) و بتاکاریوفیلن (3/4 - 4/2 درصد)، بالاترین غلظت را به خود اختصاص می دهند. نتیجه گیری: نمونه سمیرم علی رغم آنکه کمترین بازده اسانس را داشته دارای بیشترین مقدار ترکیبات اختصاصی مربوط به روغن فرار آویشن است. در مقابل نمونه روغن فرار گلپایگان دارای بیشترین بازده اسانس و کمترین مقدار ترکیبات اختصاصی آویشن بود. بنابرین در صورتی که هدف از استحصال روغن فرار تنها میزان آن باشد، نمونه گلپایگان مناسب ترین نمونه و در صورتی که ترکیبات خاص آن مورد نظر باشد، نمونه سمیرم بهترین نمونه است.